In Nederland kennen we een paar honderd CAO’s en het is mogelijk dat je als werkgever verplicht bent je daar aan te houden. Hoe je daar achter komt is helaas niet zo makkelijk, er is namelijk geen onafhankelijk orgaan dat hier een bindend oordeel over kan geven, ook de overheid niet. Dat maakt het allemaal erg ondoorzichtig en zeker voor een nieuwe werkgever. Binnen de CAO’s maken we een onderscheid tussen onderneming CAO’s en bedrijfstak CAO’s. De onderneming CAO’s worden afgesloten voor en door grote concerns zoals PHILIPS, Suiker Unie, NOB, Vroom & Dreesman en Prénatal. Bedrijfstak CAO’s hebben betrekking op een grote groep individuele ondernemingen binnen een bedrijfstak. Deze laatste groep CAO’s gaan we het in dit artikel bespreken.

Wie verzint zoiets?
Een CAO ontstaat uit afspraken die werkgeversorganisaties met werknemersvakbonden maken. Bij de werkgeversorganisaties moet gedacht worden aan belangenverenigingen die binnen een branche opkomen voor de belangen van de aangesloten werkgevers. Voorbeelden hiervan zijn MOGroep (o.a. kinderopvang), Koninklijk Horeca Nederland, Mitex (o.a. modedetailhandel) en Transport en Logistiek Nederland. In een aantal branches zijn meerdere belangenorganisaties die soms gezamenlijk, maar ook soms afzonderlijk een CAO afsluiten met de werknemersvakbonden.

Wat kan er in een CAO worden afgesproken?

Het is heel divers wat er in een CAO wordt afgesproken maar een aantal zaken komen wel vaak aan bod.
Hieronder een opsomming van de veel voorkomende onderwerpen:

• Looptijd
• Voor welke werkgevers van toepassing (werkingssfeer)
• Salarisschalen
• Gebruikelijke werktijden
• Loon bij ziekteverzuim
• Onregelmatigheidstoeslagen, en overwerktoeslagen
• Vakantie en ATV rechten
• Scholing
• Reiskosten
• Doorbetaald bijzonder verlof
• Werkomstandigheden
• Deelname verplichte fondsen
• De CAO partijen

De totale arbeidsvoorwaarden binnen een CAO is voor de werknemer altijd gunstiger dan wat vanuit de wetgeving reeds is voorgeschreven.

Deelnameverplichting CAO

Zodra een CAO is overeengekomen geldt deze voor alle werkgevers die verbonden zijn aan de belangenorganisaties die als CAO partij mede de onderhandelingen hebben gevoerd. Het is daarbij niet van belang of de werknemer lid is van een vakbond. Wel moet de werkgever binnen de werkingssfeer vallen van de CAO.

CAO partijen kunnen vervolgens een verzoek indienen bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om de CAO (of een deel er van) algemeen verbindend te verklaren. Indien dit wordt afgegeven gelden de bepalingen van de CAO voor alle bedrijven die binnen de werkingssfeer vallen en hun werknemers.

Wie kan mij vertellen in welke CAO ik val?

Helaas geeft de overheid geen CAO advies, je moet dus zelf uitzoeken of en zo ja welke CAO je moet toepassen. Soms ligt het voor de hand, maar als er verschillende activiteiten worden uitgevoerd kan dat best een lastige klus zijn. Loonbureau.nl geeft aan klanten desgevraagd een voorselectie van CAO’s die getoetst kunnen worden.

Het toezien op de toepassing van de CAO is heel beperkt. Sommige branches hebben een controlerend orgaan opgericht maar de bevoegdheden zijn erg beperkt. Veel werkgevers houden zich niet 100% aan de CAO. Soms is dit uit onwetendheid maar zeker zo vaak staan er in een CAO onwerkbare bepalingen of is de CAO een boekwerk geworden van meer dan 500 pagina’s. De CAO onderhandelaars zorgen helaas niet altijd voor duidelijke en heldere regelingen, en verliezen de praktijk maar al te vaak uit het oog. Gelukkig kan in de praktische toepassing van de CAO de werkgever positief afwijken van de CAO.